Akıcı bir konuşma için belirli bir zamanda, belirli bir miktar sesi, herhangi bir olağan dışı çaba olmadan üretmek ve bu üretim esnasında uygun olmayan duraksamaların olmaması gerekmektedir. Akıcılık bozuklukları, kekemelik ve hızlı-bozuk konuşma (takifemi) olarak ikiye ayrılmaktadır.
KEKEMELİK
Kekemelik, konuşmanın akışındaki aksaklıklarla karakterize bir iletişim bozukluğudur. Akıcılık bozukluğu olarak da adlandırılmaktadır. Aşağıdaki gibi örneklerle gözlemlenebilir:
- Sözcüklerin ya da sözcüklerin bir kısmının ‘tekrarlanması’ (b-b-b-bir bardak su lütfen);
- Seslerin ‘uzatılması’ ya da yayılması (neeeden su alamıyorum? Suuuu lütfen);
- Ya da tam ‘tutulmalar’ (bloklar – anlık ya da daha uzun süreli hava çıkışı ya da ses üretminin olmaması ) Su______________ alabilir miyim? )
Kekemelikle birlikte fiziksel gerilim ya da çabalama davranışları da görülebilir; sanki çocuk sözcükleri ağzından ‘iterek’ çıkartmaya çalışıyormuş gibi görünebilir. Kimi çocuklar daha az konuşmak ya da belli sözcükleri kullanmamak gibi yollarla kekemelikten kaçınmaya gayret ederler. Kimileri, takılma/blok yaşadıkları sözcükleri aşabilmek için elini sallama, ayağını yere vurma, bağırma, aşabilmek için elini sallama, ayağını yere vurma, bağırma, ağzına dokunma ya da fısıldama gibi yollarla başvururlar. Kekemelik, yüksek düzeyde değişkenlik gösteren bir olgudur, yani bir çocuk bazen çok ciddi şekilde kekelerken diğer zamanlarda çok daha az kekeleyebilir. Ayrıca, döngüsel bir zamanlarda çok daha az kekeleyebilir. Ayrıca, döngüsel bir yapı da izleyebilir kekemelik – belli bir süre için çok ciddi düzeyde seyrederken bir süreliğine neredeyse tamamen ortadan kaybolabilir ve sonrasında yine ciddi şekilde ortaya çıkabilir.
Kekemeliğin nedenleri ; Güncel araştırmalar, her çocuğun kekemeliğe karşı genetik bir kırılganlık taşıma ihtimali olduğunu gösteriyor. Kekemeliğin ilerleyip ilerlemeyeceği, şiddeti, ne kadar süreceği gibi konular çocuğun motor becerileri, dil becerileri, mizacı ve çevresine verdiği tepkiler gibi unsurlara bağlıdır. Kekemelik erken çocukluk döneminde başladığında, konuşmanın nörolojik bileşenlerinin normal şekilde gelişmediğinin bir işareti olarak yorumlanmalıdır. Bu sebeple erken müdahale önem arz etmektedir. Kekemelik psikolojik bir rahatsızlığın belirtisi değildir. Çocuklar kekelemeyi başkalarından öğrenmezler. Ebeveynler kekemeliğin sebebi değildirler.
Hızlı-Bozuk Konuşma (Takifemi)
Hızlı bozuk konuşmada konuşmanın normal akışında kırılmalar görülür ve buna aşırı hızlı konuşma, düzgün olmayan ritim, yanlış/eksik üretilen sözcükler, anlatımı organize etmede ve planlamada güçlükler, söyleyeceğinden emin olamama ve düşük farkındalık düzeyi eşlik eder.