A Gerekli girişimlerde bulunulmuş olmasına karşın, en az altı aydır süren, aşağıda belirtilen öğrenme ve okul becerilerini kullanma güçlüklerinin varlığını sürdürmesidir.
- Sözcük okumanın yanlış ya da yavaş ve çok çaba gerektiriyor olması (Sözcükleri okurken yanlış okuma harflerin yerini değiştirme sözcüğü okumak için çok zaman geçirme ve duraksayarak okuma.)
- Okunanın anlamını anlama güçlüğü ( yazıyı okumasına karşın anlamlandırma, kelimeyi uygun anlam ile eşleştirmede, ilişkilendirme ve sıralamada sorun yaşama.)
- Harf harf söyleme/yazma güçlükleri (dikte çalışmalarında kelimeyi bir bütün olarak yazmada sorun yaşama harfleri tek tek isteme,okunan veya söylenen kelimenin harflerini tek tek ve sırasıyla söylemede sorun yaşama)
- Yazılı anlatım güçlükleri (zihin dünyasında kurguladığı olayları vb yazılı olarak ifade etmekte sorun yaşama)
- Sayı algısı, sayı gerçekleri ya da hesaplama güçlükleri (Sayıları, sayıları büyüklüklerine göre sıralamada sorun yaşama,işlem hataları yapma ,işlemlerde onluk vb sayıları eklemeyi unutma vb.)
- Sayısal akıl yürütme güçlükleri (zihinden işlem yapma veya zihinden problem çözme becerilerinde sorun yaşama.)
B Etkilenen okul becerileri, kişisel olarak uygulanan geçerli başarı ölçümleri ve kapsamlı klinik değerlendirme ile doğrulandığı üzere, kişinin kronolojik yaşına göre beklenenden önemli ölçüde ve ölçülebilir derecede altındadır ve okul ya da işle ilgili başarıyı ya da günlük yaşam becerilerini ileri derecede bozar.
C Öğrenme güçlükleri okul yıllarında başlar, ancak etkilenen okul becerileriyle ilgili gerekler, kişinin sınırlı yeterliliğini aşmadıkça tam olarak kendini göstermeyebilir.
Beyin hasarı: Hamilelik, doğum öncesi veya doğum sonrası yaşanan komplikasyonlar (hamilelik sırasında alkol kullanımı, oksijen azlığı, prematüre ya da düşük kiloda doğum gibi)
Kalıtım(Genetik): Ailede öğrenme bozukluğu tanısı alan bir bireyin bulunması.(anne,baba veya kardeşler)
Nörolojik fonksiyonlarda bozukluk: Beynin öğrenme alanında işlev bozuklukları (Gelen bilginin duyu organlarıyla beyine girmesi,kaydedilmesi,anlaşılması ve daha sonra tekrar kullanılması sürecindeki bozukluktur)
Özel Öğrenim Güçlüğünün Çeşitleri;
- Yaşıtlarına oranla geç okuma, okumaya karşı isteksizlik.
- Okuma hızında yavaşlık ve akıcılık eksikliği.
- Harfleri, temsil ettikleri seslerle ilişkilendirme güçlüğü.
- Okurken harfleri karıştırma.
- Okurken harf, hece atlama veya ekleme.
- Kelimenin sonlarını uydurarak, yuvarlayarak okuma.
- Okuduğunu anlama ve anlatmada güçlük yaşama.
- Başkasının okuduğundan daha iyi anlama.
- Sözcükleri doğru telaffuz edememe
- Sözcüklerde harflerin yerini değiştirerek söyleme
- Kelimeleri hecelemekte ya da seslerine ayırmakta zorlanma.
- Hızlı yönergeleri veya birden fazla sıralı yönergeyi anlama güçlüğü.
- Yüksek sesle ve grup içinde okumaktan kaçınma
- Gördüğü ses sembolü ya da sözcükleri ters okuma ya da yazma.
- Yetersiz sözcük dağarcığı
- Birbiri ile kafiyeli kelimeleri fark etmekte zorlanma
- Kelime veya kavramları karıştırma
Diskalkuli matematiksel işlemleri kavrama, hesaplama, sayısal sembolleri tanıma ve kullanma gibi durumlarda ortaya çıkan güçlük veya yetersizliktir… Diskalkulik bireyler rakamları yazmakta, basit işlemleri yapmakta ve problem çözmekte zorlanırlar.
- Matematiğe karşı endişe veya olumsuz tutum.
- Ritmik saymayı öğrenmekte, tek, çift saymada güçlük çekme, sayarken sayıları atlama, sıralama yapmada zorlanma.
- Bir çokluğu gruplamada güçlük.
- +, – ,x ve diğer işaretleri saptama ve bunları doğru kullanmakta zorlanma.
- Toplama işlemi yaparken birler basamağı yerine onlar basamağından başlama, eldeyi unutma.
- Basamakların (birler, onlar, yüzler v. s.) yerini karıştırma.
- Çıkarma işlemi esnasında alttaki sayıdan üstteki sayıyı çıkarma.
- Problemleri anlama ve matematik sembolleriyle ifade etmede güçlük. Bir matematik probleminin çözümü için bir strateji üretmekte zorlanma. Bir matematik problemini çözerken işlem adımlarını atlama, karıştırma
- Akıl yürütme yöntemlerini ve çok aşamalı hesaplama yöntemlerini öğrenmekte zorluk.
- Mesafe, ağırlık, uzunluk, zaman tahmini yapamama.
- Kendine göre metotlara başvurma, işlemleri kafadan yapmaya çalışma.
- Telefon numaralarını ve oyun puanlarını hatırlamakta güçlük.
- Grafikleri veya grafikler üzerinde gösterilen bilgileri kavramakta güçlük.
- Geometrik şekil – cisimleri ve şekillerle ilgili bağıntıları öğrenmede güçlük.
- Gün, hafta,ay ve mevsimleri anlamada zorlanma
- Analog saatleri okumada zorlanma
- Yer ve yön bulmada zorlanma
- Zihinden işlem yapma becerilerinde zorlanma.(para üstü hesaplama vb)
Disgrafi yazmak için gerekli motor becerileri ve yazılı anlatım için gereken düşünme becerilerini öğrenmekte gözlenen bir güçlüktür.
Yazı yazmak, karmaşık bir motor beceri ve bilgi işleme süreci gerektirdiğinden, bir kişinin sadece el yazısı bozukluğunun olması, disgrafisi olduğunu söylemek için yeterli değildir.
Bu durum okuma yeteneğiyle ilişkisizdir ve zeka geriliğinden kaynaklanmaz.
Disgrafili çocuklar genellikle yazım bozukluğu ve yazılı ifadede zorluk yaşarlar.
Ayrıca disleksi ve bazı durumlarda sözlü dil sorunları gibi başka problemlere de sahip olabilirler.
- Okunaksız yazı.
- Yazı yazmak veya çizmekten kaçınma, yazarken çabuk yorulma.
- Kalemin sıkı, yanlış, eğik ya da garip bir şekilde tutulması.
- Yazma ya da kopyalama hızında düşüklük.
- Tahtadan ya da kitaptan deftere not aktarırken zorluk çekme.
- Harflerin boyutları ve şekillerinde düzensizlik, tamamlanmamış harfler yapma.
- Büyük ve küçük harfleri/ el yazısı –düz yazı harfleri karıştırma.
- Yazım esnasında ses atlama veya ekleme.
- Kelimeler arasında boşluk bırakmama, yanlış heceden ayırarak yazma ya da birkaç parça halinde yazma.
- Yazımlarda satır başından başlamama, satır atlama veya ters yönde yazma.
- Birçok imla yanlışı yapma.
- Söz dizimi yapısı ve dilbilgisi ile ilgili zorluk çekme.
- Yazıyı bir iletişim aracı olarak kullanmada zorlanma.
- Kağıt üzerinde düşünceleri düzenleme, güçlüğü.
- Yazarken kendi kendine konuşma.
Dispraksi, kişinin motor görevlerini planlama ve işleme kabiliyetini etkileyen nörolojik bir farklılıktır.
Dispraksi, tek başına görülebileceği gibi dil sorunları, beceriksizlik, algı ve düşünme sorunları ile birlikte de görülebilir.
Hareket ve koordinasyon eksiliği olarak tanımlanan dispraksi, planlama yapma, grup oyunlarına katılma ve problemler karşısında çözüm üretme gibi durumlarda çocuğun zorlanmasına neden olur.
Dispraksi probleminin zeka seviyesinden bağımsız olduğu ifade edilirken bu problemin öğrenme güçlüğüne yol açabileceği belirtilmektedir.
Bebeklik Dönemi
Kaslarda gevşeklik veya sert kas yapısı
Emekleme, oturma ve yürüme gibi eylemlerde gecikme
Yüzüstü yatmayı reddetme
Emeklemeden yürüme
Huzursuzluk ve gerginlik
Konuşma becerisinde gecikme
Erken Çocukluk Dönemi
Çatal-kaşık kullanmada gecikir.
Düğme ve fermuar açıp kapatma gibi becerilerde zorlanır.
Kalem tutma veya makas kullanma becerilerinde yaşıtlarından geridir.
Yeni beceriler öğrenmekte zorlanır ve çoğu zaman reddeder.
Merdiven inip çıkmada zorlanır ve genellikle tek ayağıyla tek tek iner veya çıkar.
Oyun oynama ve oyun kurma gibi aktivitelerde zorlanır.
Grup çalışmalarından kaçınır.
Dikkat zorluğu yaşar.
Giyinme ve soyunma gibi işlerde yardıma ihtiyaç duyar.
Okul Çağı Dönemi
Dikkat sorunu yaşarlar.
Eşyalarını sürekli kaybederler.
Duruş bozukluğu bulunur.
Bisiklet binme ve ip atlama gibi aktivitelerde zorlanırlar.
Planlama ve organize olmada sorun yaşarlar.
Matematik işlemi yapmakta zorlanırlar.
Sıralı işlemleri yapmakta zorluk çekerler.
Yer-yön algısı zayıftır.
Yazı yazma ve resim yapma gibi aktivitelerde zorlanırlar.
Sosyalleşmede sorun yaşarlar.
Kalem tutmada zorlanırlar.
İşitsel Bellek Sorunları:
- Yetersiz sözcük dağarcığı
- Temel sözcükleri karıştırmak(almak, gitmek, yemek vs.)
- Cümleleri beklenen sırayla kurmamak
- Sesli okunan hikayeleri anlamakta güçlük yaşamak
- Kafiyeli sözcükleri kullanmada sorun yaşamak
- Ritmik oyunlarda ve etkinliklerde problem yaşamak
- Yönergeleri aklında tutmakta zorluk yaşamak
- Sayılar, harfler, kelime dizileri, cümle tekrarlarında zayıf performans göstermek
Görsel Bellek Sorunları:
- Görsel ayrımlaştırma yetenekleri zayıftır.
- Görsel figür-zemin ayırt etmede güçlük çekerler
- Zayıf görsel hafıza
- Uzaklık-yakınlık-derinlik algısında zayıflık
- Çizim ve kopyalamaya karşı isteksizlik
- Geometrik şekilleri çizmede zorluk yaşama
Dokunarak Ayrımlaştırma Sorunları:
- Gözler kapalıyken avucuna çizilen şekilleri ayırt etmede zorluklar
Dil Sorunları:
- Konuşmada ve dil gelişiminde görülen gecikme (ileride okuma güçlüğüne dönüşebileceğinden disleksinin en önemli yordayıcısıdır.)
- Bebeksi konuşma
- Kısıtlı kendini ifade etme, cümleleri, konuşma seslerini anlamada zorluklar
Organizasyon Sorunları:
- Zamanını iyi kullanmada zorluk yaşama
- Uyaranları sınıflama, gruplama ve gruplamada zorluklar yaşama
Oryantasyon Sorunları:
- Mekanda yönelmede, pozisyonu almada zorluk çekme (Top yakalama, ip atlama).
- Yön bulmada, sağ- sol ayırt etmede sıkıntılar yaşayabilme.
– Yön karıştırma (ayakkabılarını ters giyme, kitabı ters tutma)
– Mesafe ve ölçümlerde zorluk çekme - Ön- arka gibi kavramları öğrenmede, rutini izlemede zorluklar çekme
Zaman Sorunu:
- Zamanı karıştırma. Örneğin, dün,bugün yarın,şimdi-sonra.
Motor Koordinasyon Sorunları
- Motor koordinasyonları, el-göz koordinasyonları zayıftır
- Çizim ve kopyalaya karşı isteksizlik
- Düğme iliklemede, makas kullanmada, çatal-kaşık kullanımında, ayakkabı bağlamada zorluklar
- Geometrik şekilleri çizmede güçlük
- Kalemi hatalı tutma